Skip to main content

Web Content Display Web Content Display

Skip banner

Web Content Display Web Content Display

Zakład Archeologii Klasycznej

Podstawowe informacje

Zakład Archeologii Klasycznej powstał w 1998 r. w wyniku podziału Zakładu Archeologii Śródziemnomorskiej. Zgodnie z istniejącą już w XIX w. nazwą, prowadzone w nim są badania nad archeologią i sztuką starożytnej Grecji i jej kolonii, Cypru i Rzymu oraz oddziaływaniem kultur klasycznych na tereny środkowo- i wschodnioeuropejskiego Barbaricum. W latach 1998-2004 Zakładem kierował J. A. Ostrowski. Od roku 2005 Zakładem kieruje E. Papuci-Władyka.

Badania w zakresie archeologii starożytnej Grecji i Cypru

  • Paphos Agora Project - grant NCN Maestro na lata 2015-2019 : Pafos - Agora oraz infrastruktura i aktywność gospodarcza stolicy hellenistycznego i rzymskiego Cypru na podstawie badań interdyscyplinarnych (nr 2014/14/A/HS 3/00283). Udział pracowników oraz doktorantów i studentów Zakładu i Instytutu oraz wolontariuszy. Problematyka architektury okresu hellenistycznego i rzymskiego. Opracowanie i opublikowanie zabytków ruchomych, jak ceramika stołowa, transportowa (amfory), użytkowa i kuchenna, monety, zabytki metalowe, lampki oliwne, terakoty itp. (www.paphos-agora.archeo.uj.edu.pl)
  • Corpus Vasorum Antiquorum we współpracy z PAU w Krakowie. Przygotowywana jest nowa edycja przedwojennych polskich tomów w tej prestiżowej międzynarodowej serii pod patronatem Union Academique Internationale (por. bibliografia poniżej).
  • opracowanie i opublikowanie ceramiki hellenistycznej ze stanowiska Malutena w Nea Paphos  (współpraca z Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW).
  • Projekt THALES finansowany z UE (2011-2015) Sanktuarium Apollina w Halasarna na Kos,  opracowanie i publikacja ceramiki hellenistycznej z wykopalisk Uniwersytetu Ateńskiego.
  • Problematyka greckiego osadnictwa na północnych wybrzeżach Morza Czarnego. Badania na stanowisku Koszary (k. Odessy) w latach 1998-2008 oraz Akra (k. Kerczu na Krymie) w latach 2009-2010 stanowią bazę do dalszego rozwoju tego nurtu badań. Szczególnie ważne będzie doprowadzenie do opublikowania badań w Koszarach. Ważnym zagadnieniem w obrębie tego nurtu badań był obrządek pogrzebowy, a szczególnie greckie cmentarzyska kurhanowe znajdujące się na tych terenach. Opublikowano z tego zakresu pracę Kurhany na nekropolach antycznych miast północnych wybrzeży Morza Czarnego.

Badania numizmatyczne

  • Szeroko zakrojone badania obejmują mennictwo greckie (zwłaszcza małoazjatyckie) i rzymskie. W tym zakresie dużym osiągnięciem było opublikowanie tomu w ramach międzynarodowej serii Sylloge Nummorum Graecorum wydawanej pod auspicjami Union Academique International. A ostatnio również opublikowanie rozprawy dotyczącej mennictwa starpów w okresie panowania Achemenidów (por. bibl. poniżej).
  • Opracowywane też są znaleziska monet antycznych z terenu Polski. Aktywny udział w projekcie Fundmuenzen der Roemisher Zeit in Polen (FMRPL) – kierowanie zespołem zajmującym się Małopolską.

Badania w zakresie archeologii starożytnego Rzymu

Badania koncentrują się przede wszystkim na kwestiach ikonografii rzymskiej (zwłaszcza personifikacjach antycznych) i jej związku z wydarzeniami politycznymi, oraz na ikonografii rzymskich sarkofagów (tak pogańskich, jak i wczesnochrześcijańskich). Również, w związku z prowadzonymi zajęciami dydaktycznymi, rozwijane były badania nad recepcją kultury antycznej w sztuce nowożytnej Europy. Obecnie ważny nurt stanowią badania nad okresem  późnej republiki oraz propagandą i kreowaniem wizerunku w starożytnym Rzymie.

Studia nad cywilizacją nabatejską

Prowadzone były badania nad problematyką sztuki oraz ikonografii, a także architektury nabatejskiej. Ważne miejsce zajmuje też zagadnienie kontaktów tej cywilizacji z innymi centrami (np. Aleksandrią w Egipcie) oraz historii badań tej cywilizacji (w tym zakresie szczególnie dorobek W. Szczepańskiego).

Studia nad recepcją antyku oraz nad historią i kolekcjonerstwem w zakresie archeologii śródziemnomorskiej

Ten nurt badań Zakładu rozwijany był od początku jego istnienia. Instytut Archeologii posiada własny, niewielki zbiór zabytków starożytnych, w tym greckich i rzymskich, wchodzących w skład dawnego Gabinetu Archeologicznego UJ, a pochodzących z darów wielu Polaków (m.in. Józef Ignacy Kraszewski, Jan Matejko, Stanisław Tarnowski a przede wszystkim Władysław Czartoryski). Pracownicy Zakładu uczestniczą również w opracowywaniu i publikacji zabytków znajdujących się w innych polskich i zagranicznych zbiorach muzealnych.

Kontakty międzynarodowe i inne formy działalności

Pracownicy i doktoranci Zakładu mają kontakty naukowe z wieloma instytucjami archeologicznymi Cypru, Grecji, Egiptu, Niemiec, Wielkiej Brytanii, Włoch, Francji oraz Ukrainy. Pracownicy Zakładu są członkami wielu towarzystw naukowych krajowych (m.in. PAN, PAU) i zagranicznych. Biorą udział w licznych kongresach i konferencjach naukowych krajowych i zagranicznych. Wielokrotnie odbywali stypendia i staże w wielu prestiżowych zagranicznych ośrodkach archeologicznych (min. w Grecji, Włoszech, Wielkiej Brytanii, Niemczech, Francji, na Cyprze). Kierowali i realizowali jako wykonawcy liczne projekty badawcze KBN, MNiSW oraz NCN.

Zakład zorganizował trzy konferencje międzynarodowe, jednodniową - PONTIKA 2006 oraz zakrojona na szeroka skalę - PONTIKA 2008. Przy realizacji tej konferencji Zakład współpracował z następującymi instytucjami: Uniwersytet i Ashmolean Museum w Oksfordzie (prof. M.  Vickers) oraz British Academy, PAU - projekt nr 61 Scytho-Sarmatian World and Greek-Roman Civilization; Groupment de Recherches Europeenne (pod kier. prof. G. Depeyrot), Muzeum Archeologiczne NANU w Odessie, Muzeum w Batumi oraz inne. Dorobek obu tych konferencji został opublikowany (por. bibl. poniżej). Pracownicy i doktoranci Zakładu współuczestniczyli również w organizacji wystaw archeologicznych (1999, 2001, 2002, 2006). Konferencji PONTIKA 2008 towarzyszyła wystawa fotografii zatytułowana „Między Olbią a Odessą. Badania archeologiczne greckiej osady w Koszarach nad Morzem Czarnym (1998-2008)”, zaprezentowana Collegium Maius UJ. W roku 2016 z okazji pięciolecia projektu w Pafos zorganizowano konferencję międzynarodową i wystawę fotografii Roberta Słabońskiego pt. W sercu starożytnego miasta.
Od roku 2010 w rękach Zakładu spoczywa wydawanie czasopisma Studies in Ancient Art and Civilization notowanego na liście MNiSW. Obecnie w druku znajduje się numer 20 (za rok 2016).

Ważnym zadaniem Zakładu jest również doprowadzenie do uzyskania właściwych pomieszczeń do przechowywania i eksponowania (przynajmniej częściowego) zbioru zabytków starożytnych będącego w posiadaniu Instytutu oraz publikacja katalogu najważniejszych obiektów z tego zbioru (wspólnie z Zakładem Archeologii Egiptu i Bliskiego Wschodu). Prowadzone w tym zakresie rozmowy z Dyrekcją Muzeum UJ dały pozytywne rezultaty. Zorganizowano czasową wystawę kilkunastu obiektów w Librarii Muzeum, zaś w organizacji jest stała ekspozycja.

Zakład wspiera także działania na rzecz powstania Polskiego Instytutu Archeologicznego w Atenach. Zawiązano w tej sprawie Konsorcjum siedmiu instytucji naukowych, w skład, którego wchodzi Uniwersytet Jagielloński.

Wybrane publikacje

  • E. Papuci-Władyka, A. Dobosz (eds.), W sercu starożytnego miasta. Pięć lat badań krakowskich archeologów na agorze w Pafos na Cyprze (2011-2015),  Międzynarodowe sympozjum oraz wystawa fotografii Roberta Słabońskiego, 21-22 stycznia 2016, Instytut Archeologii Uniwersytet Jagielloński  / In the Hearth of the the Ancient city. Five years of Krakow archaeologists' research at the Paphos Agora on Cyprus (2011–2015), / International Symposium and Exhibition of Photographs by Robert Słaboński, 21-22 January 2016, Jagiellonian University  Institute of Archaeology, Kraków 2016.
  • W. Machowski, Śladami Pauzaniasza. Podróż po starożytnej Grecji, Kraków 2013.
  • W. Machowski, Kurhany na nekropolach antycznych miast północnych wybrzeży Morza Czarnego, Kraków 2013.
  • E. Papuci-Władyka, Corpus Vasorum Antiquorum, Poland 11, Cracow 1 (Jagiellonian University Institute of Archaeology 1 and Museum collections), Union Académique Internationale and PAU, Kraków 2012.
  • J. Bodzek, ΤΑ ΣΑΤΡΑΠΙΚΑ ΝΟΜΙΣΜΑΤΑ. Mennictwo satrapów w okresie panowania Achemenidów (ok. 550-331 a. C.). Kraków 2011.
  • E. Papuci- Władyka, M. Vickers, J. Bodzek, D. Braund (eds), PONTIKA 2008. Recent Research on the Northern and Eastern Black Sea in Ancient Times, International Colloquium at the Institute of Archaeology Jagiellonian University Kraków, 21st -26th April 2008, BAR International Series 2240, Oxford 2011.
  • E. Papuci-Władyka, J. Bodzek (red.) Studies in Ancient Art and Civilization 14-20 (2010-2016).
  • J.A. Ostrowski, E. Papuci-Władyka [współaut.], Studies in Ancient Art and Civilization 12, Kraków 2008.
  • PONTIKA 2006 / ПОНТИКА 2006. Recent Research in Northern Black Sea Coast Greek Colonies/Новейшие исследования греческих колоний Северного Причерноморья, (Proceedings of the International Conference, Krakow, 18th March, 2006), E. Papuci-Władyka (ed.), Kraków 2008, ss. 239, pl. 32.
  • E. Papuci-Władyka, E.F. Redina, W. Machowski, Między Olbią a Odessą. Badania archeologiczne greckiej osady w Koszarach nad Morzem Czarnym / Between Olbia and Odessa, Archaeological Research of the Greek Settlement at Koshary on the Black Sea (1998-2008), Katalog Wystawy Fotografii. Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego, Collegium Maius, 21 kwiecień - 31 maj 2008, Kraków 2008 (64 ss., 46 il. kol.).
  • J. A. Ostrowski, E. Papuci-Władyka, G. Łaczek [wspołaut.]  Egipt, Grecja, Italia... Zabytki starożytne z dawnej kolekcji Gabinetu Archeologicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego, praca zbiorowa p. red. J. Śliwy, Kraków 2007 (16 artykułów, łącznie 90 ss.)
  • W. Machowski [współaut.], Tumulusy w Grecji w epoce brązu, [w:] Studia nad epoką brązu i wczesną epoką żelaza. Księga poświęcona Profesorowi Markowi Gedlowi na pięćdziesięciolecie pracy w Uniwersytecie Jagiellońskim, red. J. Chochorowski, Kraków 2007, ss. 403-453.
  • W. Machowski,  Petra, Wrocław-Warszawa-Kraków 2007, ss. 174.
  • J. Bodzek, Sylloge Nummorum Graecorum. Poland. Volume III. The National Museum in Cracow. Part 4. Sarmatia-Bosporus, Kraków 2006 [2007].
  • J.A. Ostrowski, Między Bosforem a Eufratem. Azja Mniejsza od śmierci Aleksandra Wielkiego do najazdu Turków seldżuckich, Wrocław-Warszawa-Kraków 2005, ss. 258.
  • J.A. Ostrowski [współaut.], Sondażnye proučvania v zemličeto na selo Mitino, Obiekt 1. Mestnostta Aydarica, [in:] Rasskopki i proučvania, XXVII, Mieczysław Domaradzki i kollektiv, Materialy za archeologia na Sredna Struma, Academie Bulgare des Sciences, Sofia 2001.
  • STUDIA ARCHAEOLOGICA, Liber Amicorum Ianussio A. Ostrowski ab amicis et discipulis oblatus, red. E. Papuci-Władyka, J. Śliwa, Kraków 2001.
  • E. Papuci-Władyka, Sztuka starożytnej Grecji, Warszawa-Kraków 2001, ss. 500.
  • J.A. Ostrowski [współaut.], Corpus Signorum Imperii Romani, Pologne III/2, Université de Varsovie, Institut d Archéologie, Warszawa 1999, ss. 120.
  • J. A. Ostrowski, Starożytny Rzym. Polityka i sztuka, Warszawa-Kraków 1999, ss. 512.
  • E. Papuci-Władyka, [współaut.] Bibliografia ceramiki hellenistycznej: 1980-1995, Thessaloniki 1998, Cypr (nrr 1347-1405) s. 327-342 (w jęz. nowogreckim).

Ponadto w dorobku pracowników Zakładu od chwili jego powstania jest ponad 250 artykułów w krajowych i zagranicznych specjalistycznych czasopismach i seriach wydawniczych (szczegółowo zob. strony internetowe dotyczące poszczególnych pracowników).

Struktura organizacyjna
Pracownik naukowy Dr hab. Jarosław Bodzek
Asystent Dr Kamil Kopij
Asystent Dr Paweł Gołyźniak
Asystent Dr Łukasz Miszk
Contact Information

Address: Gołębia 11, 31-007 Kraków

Phone: 12 663 12 89