Przejdź do głównej treści

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Instytut Archeologii UJ

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Pracownicy Emerytowani

Nasi mistrzowie którzy oddają się pasji archeologicznej na emeryturze. 

Kierownik Zakładu Archeologii Epoki Brązu. Studiował w latach 1967-72 w Instytutcie Archeologii UJ. Tytuł doktora uzyskał w roku 1981 zaś rozprawę habilitacyjną przedstawił w roku 1994. W latach 1996-2008 pełnił funkcję dyrektora Instytutu Archeologii UJ. W 2003 roku otrzymał tytuł profesorski zaś w 2012 roku stanowisko profesora zwyczajnego.

Prof. dr hab. Renata Madyda-Legutko związana jest z Uniwersytetem Jagiellońskim od początku swej kariery naukowej. Od roku 1971 zatrudniona w ówczesnej Katedrze Archeologii UJ, a następnie w Instytucie Archeologii UJ. Po uzyskaniu stopnia doktora na podstawie rozprawy pt. "Metalowe części pasa w okresie wpływów rzymskich i wczesnej fazy okresu wędrówek ludów w północnej części Europy środkowej", napisanej pod kierunkiem prof. K. Godłowskiego, zajmowała stanowisko adiunkta w Zakładzie Archeologii Epoki Żelaza IA. Po uzyskaniu habilitacji na podstawie pracy pt. "Zróżnicowanie kulturowe polskiej strefy beskidzkiej w okresie lateńskim i rzymskim" otrzymała w 2003 roku stanowisko profesora nadzwyczajnego we wspomnianym Zakładzie. Tytuł profesora otrzymała w październiku 2012.

Ukończył studia na Wydziale Filozoficzno-Historycznym UJ uzyskując w 1961 roku tytuł magistra archeologii Polski. W 1966 roku uzyskał tytuł doktora nauk humanistycznych zaś w 1973 roku tytuł doktora habilitowanego. W 1985 otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego nauk humanistycznych zaś w 1994 roku tytuł profesora zwyczajny.
W latach 1984-87 prodziekan Wydziału Filozoficzno-Historycznego UJ, w latach 1990-93 prorektor UJ. Od 1985 roku pełni funkcję kierownika Zakładu Archeologii Epoki Kamienia Instytutu Archeologii UJ.
Odbył staże naukowe w Czechach, na Słowacji, Ukrainie, w Niemczech, Danii, Szwajcarii i we Włoszech.
Prowadził badania wykopaliskowe w Polsce, Bułgarii, Grecji i Egipcie.
Członek Komisji Archeologicznej Oddz. Krakowskiego PAN - członek Zarządu, Komitetu Nauk Pra- i Protohistorycznych PAN - członek Prezydium, Komisji Paleogeografii Czwartorzędu PAU, Komisji Spraw Europejskich PAU, Union Internationale des Sciences Prehistoriques et Protohistoriques - wiceprzewodniczący XXXII Komisji, Deutsches Archaeologisches Institut - członek-korespondent, International Association of Egyptologists, American Academy in Rome.
Sześciokrotnie nagradzany indywidualnie i dwukrotnie w zespole przez Ministra Edukacji, ośmiokrotnie otrzymał nagrodę Rektora UJ. Otrzymał Krzyż Kawalerski i Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski oraz Medal Komisji Edukacji Narodowej.

Zainteresowania naukowe

  • starsza i środkowa epoka kamienia w Polsce
  • systematyka paleolitycznych pracowni krzemieniarskich
  • podstawy zróżnicowania kulturowego mezolitu
  • paleolit środkowy i górny Półwyspu Bałkańskiego i północno-wschodniej Afryki
  • okres predynastyczny w Egipcie

Jest autorem i współautorem około 150 publikacji naukowych, w tym 12 książkowych, m.in.: "Spatpalaolithikum in Oberschlesien und im Oberen Warta Flussgebiet", "Wydobywanie, przetwórstwo i dystrybucja surowców i wyrobów kamiennych...", "Silexindustrien in El-Tarif", "Excavation in the Bacho Kiro Cave (Bulgaria)", "Predynastic Settlement near Armant", "Temnata Cave. Excavation in Karlukovo Karst Area, Bulgaria", "Techniki obróbki i typologia wyrobów kamiennych paleolitu, mezolitu i neolitu".

Badania wykopaliskowe

Dzierżysław, stan. 35, pow. Głubczyce (Górny Śląsk)
Usytuowane w przydennej partii rzeczki Morawki, nad dawnym, plejstoceńskim zbiornikiem wodnym. Obozowisko podstawowe kultury magdaleńskiej z trójkątami, datowane na schyłek Dryasu najstarszego, 13.200-13.500 lat temu. Bogaty zespół około 28 tysięcy artefaktów krzemiennych i kamiennych, skoncentrowanych w kilkunastu skupieniach o zróżnicowanych funkcjach, z obiektem mieszkalnym w typie jurty lub jarangi. Kilkaset grudek ochry, kilka naczyń kamiennych lub ich fragmentów, przedmioty sztuki ruchomej w typie "Wenus", płytka z rytami, fragmenty wisiorków, uszkodzone paciorki - wszystko hematytu.

Programy badawcze

Projekt badawczy KBN: "Stanowisko kultury magdaleńskiej w Dzierżysławiu na Górnym Śląsku".

Współpraca międzynarodowa

Końcowe etapy realizacji projektu realizowane we współpracy z Instytutem Archeologii Bułgarskiej Akademii Nauk i Instytutem Prehistorii i Geologii Czwartorzędu Uniwersytetu Bordeaux I "Stanowisko paleolityczne w jaskini Temnata w Karlukowie (Bułgaria)". Wydano trzy tomy monografii, w przygotowaniu dwa ostatnie. Realizacja projektu "Jaskinia nr 1 w wąwozie Klisoura na Peloponezie (Grecja)".

Ukończył studia archeologiczne w IA UJ w 1957 roku a następnie w Institut de Paléontologie Humaine w Paryżu, gdzie 1961 uzyskał tytuł doktora. W 1967 roku uzyskał tytuł doktora habilitowanego. W 1976 roku otrzymał tytuł profesorski.
Wykładowca Uniwersytetu Jagiellońskiego, uniwersytetów w Liege, Brukseli i Ghent, College de France, Harvard University (Cambridge). Doktor honoris causa uniwersytetu w Bordeaux.
Prowadził badania wykopaliskowe na wielu stanowiskach m.in. w Polsce, Egipcie, Bułgarii, Grecji, Turcji i na Słowacji.

Zainteresowania naukowe

Prowadzi badania nad epoką kamienia, zwłaszcza nad przejściem od paleolitu środkowego do górnego, początkami homo sapiens sapiens, zróżnicowaniem kulturowym w paleolicie górnym, neolityzacją Europy Centralnej, a także archeologią Ameryki Środkowej.

Członkostwo w organizacjach i redakcjach

  • Członek Polskiej Akademii Umiejętności, w-ce przewodniczący International Council of Philosophy and Human Sciences UNESCO, członek Permanent Council of the Union Internationale des Sciences Prehistoriques et Protohistoriques i przewodniczący Komisji 8 UISPP, honorowy członek British Prehistoric Society, członek korespondent Niemieckiego Instytutu Archeologicznego, członek Instituto Italiano de Preistoria e Protostoria.
  • Jest członkiem zespołów redakcyjnych "Geoarchaeology" (USA), "L'Anthropologie" (Francja), "Praehistoria" (Węgry), "Archaeology and Ethnology of Eurasia" (Russia), "Prehistoire Europeene" (Belgia), "Mediterranean Archaeology and Archaeometry" (Grecja), "Eurasian Prehistory" (Polska-USA).

Najważniejsze publikacje:

  • Excavations in the Bacho Kiro Cave-final report, ed., Warszawa PWN 1982
  • (z A. Broglio) II Paleolitico, uomo, ambiente e culture, Milano Jaca Book 1987
  • (z R. desbrosse) Les hommes et les climats a l'age de mammouth, Paris: masson 1988
  • La Muataion: L'Homme de Neaderthal (ed. J. K. Kozłowski), Liege: ULG 1988
  • L'art. de la prehistoire en Europe orientale, Paris CNRS 1992
  • Atlas du Neolithique europeen vol.1, ed., Liege: ULG 1993
  • (z B. Ginter) Predynastic settlement near Arman, Heidelberg: Orientalverlag 1994
  • (z. B. Ginter, M.Pawlikowski) El Tarif - Fruhe Keramik und Kleinfunde, Mainz: Zabern Verlag 1998
  • (z B. Ginter, H. Laville) Temnata Cave vol. I - III, Krakow 1994
  • (z F. Djindjian, M. Otte) Le Paleolithique superieur en Europe, Paris: a. Collin 1999
  • Complex of the Upper Palaeolithic sites near Moravany, ed., Western Slovakia, Krakow: Jagiellonian Uniwersity 1994 - 1999
  • (z M. Kobusiewicz ed.) Recolonisation of the Great European Plain After the Pleniglanial, Krakow: Polish Academy of Arts and Sciences 2000
  • (z R. Desbrosse) Les habitats prehistoriques. Des Australopitheques aux premiers agriculteurs, Paris, CTHS, 2002 II ed.
  • (z I. Yalcinkaya, M. Otte, O. Bar-Yosef) Okuzini: Final Palaeolithic Evolution in Southwest Anatolia, Liege 2002
  • (z M. Otte) Prehistoire de la Grande Plaine du Nord de l'Europe, Liege 2002

Ukończył studia archeologiczne w UJ. Od 1963 zatrudniony w na stanowisku asystenta, adiunkta i profesora. W 1975 roku obronił rozprawę habilitacyjną zaś w 1995 roku otrzymał tytuł profesora zwyczajnego.
Uczestniczył w badaniach wykopaliskowych w Deir el-Bahari, Palmyrze, el-Tarif oraz »Kasr el-Saga, gdzie w latach 1979-1988 prowadził badania nad pozostałościami osady robotniczej z czasów Średniego Państwa.
Jest członkiem wielu towarzystw i instytucji naukowych w kraju i za granicą (m.in. Przewodniczący Rady Naukowej Zakładu Archeologii Śródziemnomorskiej PAN w Warszawie, członek Komitetu Nauk o Kulturze Antycznej PAN w Warszawie; Komisji Orientalistycznej Oddziału PAN w Krakowie; Komisji Filologii Klasycznej PAU w Krakowie; Komisji Archeologicznej Oddziału PAN w Krakowie; Deutches Archäologisches Intitut, Berlin; Egypt Exploration Society, Londyn; Deutsche Morgenländische Gesellschaft, Andreas Gryphius Gesellschaft).
W latach 1978-1998 kierował Zakładem Archeologii Śródziemnomorskiej w Instytucie Archeologii UJ zaś od roku 1998, po dokonaniu zmian organizacyjnych, kieruje Zakładem Archeologii Egiptu i Bliskiego Wschodu.
Kilkukrotny laureat nagród Rektora UJ i Ministra Edukacji Narodowej. Jest członkiem zespołów redakcyjnych "Archeologii" (Warszawa), Folia orientalia (Kraków), "Meandra" (Warszawa), Nowego Filomaty (Kraków) oraz rady programowej "Alma Mater" (Kraków).

Zainteresowania naukowe

  • zagadnienia sztuki i archeologii Egiptu i Bliskiego Wschodu
  • oddziaływanie cywilizacji starożytnego Egiptu na społeczeństa nowożytnej Europy (XVI-XX w.)
  • dzieje archeologii i początki polskiego kolekcjonerstwa

Jest autorem licznych publikacji z tego zakresu, zarówno książkowych, jak i studiów umieszczanych na łamach polskich i zagranicznych czasopism naukowych. Ważne miejsce w jego dorobku zajmują badania nad egipskimi amuletami pieczętnymi i skarabeuszami. Jest także autorem podręcznika akademickiego (Sztuka i archeologia starożytnego Wschodu, 1997).
Pełna bibliografia prac prof. Śliwy do r. 1999 znajduje się w: Les civilizations du Bassin Mediterranéen. Hommages a Joachim Śliwa, Kraków 2000, ss.11-23 (tom dedykowany prof. Śliwie z okazji 60-lecia urodzin).

Najważniejsze publikacje

  • Egyptian Scarabs and Magical Gems from the Collection of Constantine Schmidt-Ciążyński, Warszawa-Kraków 1989
  • Sztuka i archeologia starożytnego Wschodu, Warszawa-Kraków 1997
  • Egyptian Scarabs and Seal Amulets from the Collection of Sigmund Freud, Warszawa-Kraków 1999
  • Skarabeusze egipskie, Kraków 1995 (II wyd. Wrocław 2003)
  • (wspólnie z J. Ostrowskim) O sztuce u dawnych czyli Winkelman Polski, t.1-4, Warszawa-Kraków 1992
  • Egipt, Grecja, Italia... Zabytki starożytne z kolekcji IA UJ (red.), Kraków 2007

Ukończył studia archeologiczne w roku 1965 broniąc pracę magisterską pt."Portrety fajumskie w zbiorach polskich" napisaną pod kierunkiem prof. M.L. Bernhard. W latach 1965 - 1978 pracownik Działu Sztuki Starożytnej w Muzeum Narodowym w Krakowie(od 1975 Kierownik Działu). W roku 1975 obronił praę doktorską pt."Późnoantyczna plastyka sarkofagowa w zbiorach krakowskich" napisaną również pod kierunkiem prof. M.L. Bernhard. Od 1978 adiunkt w Instytucie Archeologii UJ. W roku 1986 przedstawił rozprawę habilitacyjną pt."Personifikacje prowincji w sztuce rzymskiej". W latach 1988/89 - 1991/92 z-ca dyrektora Instytutu Archeologii UJ ds. studenckich. W 1992 roku uzyskał tytuł profesora nadzwyczajnego zaś w 2000 roku profesora zwyczajnego. W latach 1992/93 - 1996/97 Dyrektor Instytutu Archeologii UJ (2 kadencje). W latach 1994 - 1999 Dyrektor Muzeum Czartoryskich zaś w latach 1996/97 - 1998/99 Członek Senatu UJ. W latach 1998-2005 kierownik Zakładu Archeologii Klasycznej IA UJ.
W 1987 roku otrzymał Nagrodę Ministra Szkolnictwa Wyższego. Kilkakrotnie nagradzany przez Rektora UJ. W 1998 roku otrzymał Medal Komisji Edukacji Narodowej zaś w 2000 roku Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski.
Uczestnik wykopalisk w Aleksandrii, Nea Pafos, płd.-zach. Bułgarii. W czasie pracy w Muzeum Narodowym organizator kilku wystaw. Wypromował 4 doktorów, 80 magistrów, 70 licencjatów.

Zainteresowania naukowe

  • ikonografia antyczna, zwłaszcza późnoantyczna i wczesnochrześcijańska
  • sarkofagi rzymskie
  • personifikacje antyczne
  • recepcja antyku w kulturze i sztuce europejskiej
  • polskie kolekcjonerstwo zabytków antycznych

Członkostwo

  • Komisja Filologii Klasycznej PAU
  • Komisja Archeologiczna PAN Oddz. Kraków
  • Komitet Nauk o Kulturze Antycznej PAN (2003-2006)
  • Rada Naukowa Zakładu Archeologii Śródziemnomorskiej PAN Warszawa
  • Rada Muzealna Muzeum Narodowego w Krakowie (1995 - 2002)

Najważniejsze publikacje

  • [współaut.] Encyklopedia Historyczna Świata, vol.II, StarożytnoŚć I, Kraków 2000, ss. 474.
  • współaut.] Sondażnye proučvania v zemlisceto na selo Mitino, Obiekt 1. Mestnostta Aydarica, [in:] Rasskopki i proučvania, XXVII, Mieczysław Domaradzki i kollektiv, Materialy za archeologia na Sredna Struma, Academie Bulgare des Sciences, Sofia 2001.
  • [współaut.] Historia literatury Światowej. T. I. StarożytnoŚć. Rozdziały: Wprowadzenie. Wielkie cywilizacje Eurazji w starożytnoŚci, s. 7 - 46; Literatura rzymska, s. 425 - 538; Literatura wczesnochrzeŚcijańska okresu postapostolskiego, s. 582- 614; Cesarstwo wschodniorzymskie i jego przemiana w cesarstwo bizantyjskie, s. 615 - 626. Wydawnictwo SMS, Bochnia-Kraków- Warszawa 2003.
  • [współaut.] Cywilizacje starożytnych Indii [w: Wielka Historia Świata, t. 2, Stary i Nowy Świat od "rewolucji" neolitycznej do podbojów Aleksandra Wielkiego, pod red. naukową J. Śliwy], Kraków 2005, s. 501 - 545.
  • [współaut.] Rozwój i upadek Imperium Romanum [w: Wielka Historia Świata t. 3, Świat okresu cywilizacji klasycznych, pod red. naukową A. Krawczuka], Kraków 2005, s. 191 - 445; Od Kaukazu po Indus [tamże], s. 563 - 595; Indie od 323 p.n.e. do 480 n.e. [tamże], s. 597 - 621.
  • Między Bosforem a Eufratem. Azja Mniejsza od śmierci Aleksandra Wielkiego do najazdu Turków seldżuckich, Wrocław-Warszawa-Kraków 2005, ss. 258.
  • Les personnifications des provinces dans l'art romain. Travaux du Centre d'Archéologie Méditerranéenne de l'Academie Polonaise des Sciences 27, Varsovie 1990.
  • [współautor] Corpus Signorum Imperii Romani, Pologne II/1, Academie Polonaise des Sciences, Centre d'Archéologie Mediterranéenne, Warszawa 1990.
  • Personifications of Rivers in Greek and Roman Art, Kraków 1991.
  • [współautor z J.Śliwą] Stanisław Kostka Potocki, O sztuce u dawnych czyli Winkelman Polski, 1 - 4, Warszawa - Kraków 1992 (nowa krytyczna edycja dzieła z 1815)[współautor] Corpus Signorum Imperii Romani, Pologne II/2, Academie Polonaise des Sciences, Centre d'Archéologie Méditerrannéenne, Warszawa 1992.
  • Słownik artystów starożytności, Katowice 1994.
  • [współautor] Corpus Signorum Imperii Romani, Pologne III/1, Université de Varsovie, Institut d'Archéologie, Warszawa 1994.
  • Starożytny Rzym. Polityka i sztuka, Warszawa-Kraków 1999.
  • [współautor] Corpus Signorum Imperii Romani, Pologne III/2, Université de Varsovie, Institut d'Archeolgie, Warszawa 1999.
  • [współautor] Egipt, Grecja, Italia..., Praca zbiorowa pod red. J. Śliwy, Kraków 2007

Ukończył studia archeologiczne w IA UJ w 1973 roku. W latach 1973-1974 zatrudniony w Pracowni Archeologicznej Zamku Królwskiego na Wawelu, w latach 1974-1975 pracownik Działu Archeologii Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu zas w latach 1975-1981 pracownik Działu Paleolitu i Mezolitu Muzeum Archeologicznego w Krakowie. Od 1981 roku zatrudniony w Zakładzie Epoki Kamienia IA UJ. W 1983 roku uzyskał tytuł doktora zaś w 1996 roku doktora habilitowanego.

Zainteresowania naukowe:

  • starsza epoka kamienia
  • technologia i typologia wyrobów kamiennych
  • problematyka pracowni krzemieniarskich
  • sztuka paleolityczna
  • Grawetien

Najważniejsze publikacje:

  • (z J.K. Kozłowski) The Upper Palaeolithic site Kraków-Spadzista Street C2. Excavation 1980, Prace Archeologiczne 42, Kraków 1987; pp. 99
  • The Late Palaeolithic flint workshops at Brzoskwinia-Krzemionki near Kraków, Zeszty Naukowe UJ, Prace Archeologiczne t.55, Kraków 1993; pp.85
  • Osadnictwo wschodniograweckie w dolinie Wisły pod Krakowem, Prace Habilitacyjne UJ, nr 303, Kraków 1995; pp.150
  • (z J.K. Kozłowski, V. Sytlivy) Les Chasseurs de Mammouth de la Vallee de la Vistule, Monographie de Prehistoire Generale 4, MRAH, Bruxelles 1999; pp.100

Badania wykopaliskowe w ostatnich latach:

KHARUKHYN GOL (Mongolia północna, Bulgan ajmak)
Stanowisko otwarte z przełomu środkowego i górnego paleolitu środkowoazjatyckiego ok. 50-20 tys. lat temu. Badane w ramach ekspedycji mongolsko-belgijskiej, pod kierunkiem prof. Tsevendorja, dyrektora Instytutu Archeologii Mongolskiej Akademii Nauk, z udziałem polskich uczestników. Do badań doszło dzięki fundacji Richarda Liu, założyciela European Institute of Chinese Studies w Brukseli. Odkryte podczas badań materiały kamienne reprezentują zarówno stare środkowopaleolityczne elementu m.in. narzędziana otoczakach, rdzenie, ostrza i zgrzebła mustierskie, jak i elementy górnopaleolitycznem.in. wiórowce w tym przypominające typy oryniackie, drapacze, rylce, łuszcznie oraz niezwykle ciekawe egzemplarze noży Kostienki. Narzędzia które zdecydowanie przeważały w inwentarzu kamiennym (73%), wykonane były ze skał zmetamorfizowanych i wulkanicznych, głównie z kwarcytu, mikrokwarcytu, bazaltu, ftanitu, pojedyncze z krzemieni i radiolarytów. Analogii do tego stanowiska należy szukać wśród inwentarzy ze stanowisk z terenu północnej Mongolii jak Mol'tyn Am w Dolinie rzeki Orhon, badanego przez A.P.Okładnikowa (1981) czy Dörölj nad Selengą, badanego przez J.Jauberta (2000).

KRAKÓW UL. KSIĘCIA JÓZEFA
Stanowisko otwarte badane od 1998 roku, we współpracy z Musées Royaux d'Arte et d'Histoire de Bruxelles (dr V.Sitlivy) oraz Fonds National de la Recherche Scientifique przy Uniwersytecie w Liege Unite de recherches Evolution des Vertébrés et Evolution humaine (dr J-M. Cordy i C. Escutenaire). Występują tu trzy poziomy kulturowe pochodzące z początku górnego paleolitu. Najniższy poziom z technologią odłupkową archaicznego typu, nie lewaluaską, zalega in situ wokół ognisk, występują narzędzia typu środkowo i górnopaleolitycznego jak odłupki dużych rozmiarów z retuszem zębato-wnękowym, zgrzebła oraz nieliczne wióry retuszowane. Większość materiału można poskładać, otrzymując pełne składanki, pozwalające prześledzić technikę obróbki krzemienia na miejscu, o bardzo ciekawym nie spotykanym dotychczas na naszym terenie kuboidalnym charakterze rdzenia. Środkowy poziom charakteryzuje rozwinięta technika wiórowa, ze wstępną fazą przygotowania rdzenia, którą możemy prześledzić również na podstawie składanek. Posiada ona charakter wybitnie górnopaleolityczny, niestety jak dotychczas, wśród skąpej ilości narzędzi brak charakterystycznych typów. Poziom najniższy z pewnością zalegający nie in situ, reprezentowany jest przez peryferyczne osadnictwo o charakterze górno- i środkowopaleolitycznym z pojedynczymi artefaktami, m.in. z rdzeniem wiórowym i kilkoma odłupkami.
Ogólnie więc osadnictwo na tym obszarze wiązać możemy z okresem interpleniglacjalnym lub wg nomenklatury zachodnioeuropejskiej środkowopleniglacjalnym tj. na okres powyżej 40 tys. BP. Analogii szczególnie dla poziomu dolnego, szukać możemy na stanowiskach północnej Francji, Belgii czy Niemiec.

KRAKÓW UL. SPADZISTA B1
Stanowisko otwarte typu "butchering site" (miejsce rzezi i ćwiartowania upolowanej zwierzyny), odkryte zostało w 1967 roku. Od 1968 roku z kilkuletnimi przerwami prowadzone są badania, obecnie we współpracy FNRS przy Uniwersytecie w Liege, Unite de recherches Evolution des Vertébrés et Evolution humaine (dr J-M. Cordy i C. Escutenaire).
Na przebadanym dotychczas obszarze ok. 160 m2 odsłonięto duże nagromadzenie kości mamutów wraz z materiałem archeologicznym w postaci artefaktów krzemiennych. Jest datowane metodą C14 na okres pomiędzy 23 040+-170 lat BP a 20 600+-1050 lat BP. i wiąże się kulturowo z szeroko pojętym technokompleksem graweckim, ze stadium horyzontu z jednozadziorcami z tzw. Kostenkienem.
Odkryty "skład kości" wg dotychczasowych hipotez powstać miałby na skutek stosowania przez paleolitycznych łowców mamuta, specyficznych strategii łowieckich głównie związanych z tzw. over kill (masowego wybijania całych stad dużej zwierzyny), czy też stopniowego polowania na pojedyncze młode okazy odłączone od stada. Mógłby również powstać naturalnie jako wynik nagłego wymierania całych stad mamutów pod wpływem stresu spowodowanego niesprzyjającymi warunkami środowiska (rodzaj cmentarzyska). Zjawisko to powtarzałoby się kilkakrotnie w przeciągu dość krótkiego czasu (kilkuset lat).
Osadnictwo ludzkie związane było więc z sezonowym (krótkotrwałym) pobytem w celu pozyskania mięsa z upolowanej czy padłej zwierzyny.
Dotychczasowe badania paleontologiczne wskazują na liczbę ok. 80 sztuk mamutów (uzyskaną na podstawie frekwencji zębów, żuchw i fragmentów ciosów). Pozostałe kości reprezentujące cały szkielet mamuta, zalegających jednak nie w porządku anatomicznym, występuje w różnym stopniu zachowania i nasilenia. Ich nieraz duże rozproszenie i braki spowodowane były zarówno samym ćwiartowaniem zwierząt dla celów kulinarnych i wynoszeniem poza obręb "składu kości", wtórnym wykorzystaniem samych kości np. na opał czy do produkcji narzędzi lub wynikiem rozwleczenia przez drapieżniki.
Hipoteza o występowaniu w tym miejscu kilku budowli, służących za mieszkania łowcom, a skonstruowanych z kości upolowanych mamutów, (analogie do takich "chat" spotykane są z tego samego okresu na terenie dzisiejszej Ukrainy i Niżu Rosyjskiego), na obecnym etapie badań została odrzucona. Być może układ niektórych kości długich i płaskich na stanowisku w Krakowie przy ul. Spadzistej B sugerować może istnienie małych pomieszczeń związanych raczej z magazynowaniem mięsa.

Ukończył studia archeologiczne w Instytucie Archeologii UJ w 1973. W latach 1973 -1982 był pracownikiem naukowym Muzeum Archeologicznego w Krakowie. Od roku 1983 pracownik Instytutu Archeologii UJ. 


Specjalizuje się w problematyce młodszego okresu przedrzymskiego oraz okresu rzymskiego i wczesnej fazy wędrówek ludów na terenie europejskiego Barbaricum. Podstawowymi zainteresowaniami M. Biborskiego są kwestie związane z uzbrojeniem ludności europejskiego Barbaricum oraz Cesarstwa Rzymskiego, przede wszystkim dotyczące mieczy. Uczestniczył w wielu ekspedycjach archeologicznych, również poza granicami kraju, w tym w Danii, w Niemczech i Czechach. W latach 1994-2004 kierował pracami wykopaliskowymi na cmentarzysku kultury przeworskiej w Mokrej, woj. śląskie. W latach 2009-2012 kierował grantem, mającym na celu opracowanie materiałów zabytkowych pochodzących z tego cmentarzyska. Do wiodących jego zainteresowań należą także problemy związane z technologią produkcji oraz identyfikacją rzymskich mieczy w oparciu o badania metalograficzne.
W ostatnich latach prowadzi prace nad stopą menniczą rzymskich denarów a także badania nad składem chemicznym rzymskich szkieł z terenu kultury przeworskiej (zespołowo). Oprócz tego M. Biborski prowadzi szereg prac z zakresu konserwacji, często o charakterze badawczym, nowatorskim, mającym na celu wdrażanie nowych metod konserwatorskich. Szczególnie bliskie są mu metalowe obiekty archeologiczne ale także wyroby rzemiosła artystycznego, monety i medale. Konserwował bardzo liczne zabytki ze zbiorów muzeów krajowych ale także zagranicznych jak. np. ukraińskich, duńskich i włoskich.
Ponadto prowadził badania nad zabytkami o wielkim znaczeniu dla kultury narodowej, w tym m.in. nad Dzwonem Zygmunta na Wawelu, bulli Bolesława Krzywoustego oraz prace nad Szczerbcem- mieczem koronacyjnym królów polskich. Był wieloletnim rzeczoznawcą Ministra Kultury i Sztuki z zakresu konserwacji zabytków ruchomych. Trzykrotnie otrzymał nagrodę rektora UJ a w roku 2007 odebrał z rąk króla szwedzkiego wraz z J.Ilkjaerem i C.von Carnap-Bornheimem medal European Union Prize for Cultural Heritage. Europa Nostra Award 2006, przyznany w kategorii Outstanding Studies za prace nad zabytkami z ofiarnego stanowiska bagiennego w Illerup w Danii.
Jest wieloletnim członkiem Stowarzyszenia Miłośników Dawnej Broni i Barwy.

Najważniejsze publikacje:

  • Miecze z okresu wpływów rzymskich na obszarze kultury przeworskiej. Materiały Archeologiczne XVIII, 1978, 53-165.
  • Römische Schwerter mit Verzierung in Form von Figürlichen Darstellungen und symbolischen Zeichen, (w:) Beiträge zu römischer und barbarischer Bewaffnung in den ersten vier nachchristlichen Jahrhunderten, Marburger Kolloquium, Lublin/Marburg 1994, 109-135.
  • Typologie und Chronologie der Ringknaufschwerter, (w:) Markomannenkriege - Ursachen und Wirkungen, Brno 1994, 85-97.
  • Die Schwerter des 1. und 2. Jahrhunderts n.Chr. aus dem Römischen Imperium und dem Barbaricum, Specimina Nova, Tomus IX, Pars Prima, Pecs 1995, 91-130.
  • Römische Schwerter im Gebiet des europäischen Barbaricum. Military Equipment in Context. Journal of Roman Military Equipment Study, Vol.5, Oxford 1996, 169-197.
  • Die römische Balteusschliesse aus dem Hortfund von Lubiana, Gem. Kościerzyna, Woiw. Gdańsk, vor dem Hintergrund anderer Fundstücke dieser Art. Kultura Przeworska t. III, Lublin 1997, 243-255.
  • Konserwacja skarbu monet rzymskich z Nietuliska Małego, gm. Kunów, woj. kieleckie, Notae Numismatcae, t. III/IV, Kraków 1999, 201-210.
  • Typologische Differenzierung der Schwerter und ihrer Scheiden im europäischen Bararicum in der ersten Hälfte des 1.Jh. n. Chr. (w:) Comhlan. Studia z archeologii okresu przedrzymskiego i rzymskiego w Europie środkowej dedykowane Teresie Dąbrowskiej w 65. rocznicę urodzin, Warszawa 1999, 81- 107.
  • Nowe znaleziska rzymskich mieczy z Barbaricum w świetle problemów konserwatorskich, (w:) Superiores Barbari. Księga ku czci Profesora Kazimierza Godłowskiego, Kraków 2000, 49-80.
  • Schlagmarken. Stempel und Zeichen auf Schwertklingen und Schwertheften. Reallexikon der Germanischen Altertumskunde, Bd.27, 139-144.
  • Schwert. Römische Kaiserzet. Die Technologie der Eisenschwerter. Reallexikon der Germanischen Altertumskunde, Bd.27, Berlin-New York, 549-568..
  • Zur Differenzierung der spätkaiserzeitlichen und frühvölkerwanderungszeitlichen Bewaffnung im Barbaricum, (w:) International Connections of the Barbarians of the Carpatian Basin i the 1st - 5th centuries A.D., Aszód - Nyíregyháza 2001, 235-247 (współautor).
  • Uwagi o technologii mieczy jako kryterium identyfikacji importów broni rzymskiej, (w:) Antyk i Barbarzyńcy. Księga dedykowana profesorowi Jerzemu Kolendo w siedemdziesiątą rocznicę urodzin (red. A. Bursche,  R. Ciołek), Warszawa 2003, 109-120 (współautor).
  • Konserwatorskie analizy metalograficzne pękniętego serca dzwonu Zygmunta, Studia Waweliana IX/X, Kraków (2000/2001) 2002, 251-261 (współautor).
  • A Renaissance Sword from Racibórz, Gladius XXIV, Madrid 2005, 187-208 (współautor).
  • Die Fortführung der Forschungen auf dem spätkaiserzeitlichen Gräberfeld der Przeworsk-Kultur in Mokra, Kreis Kłobuck, Fundstelle 8, Recherches Archeologques de 1999-2003, Kraków 2004, 169-189.
  • An Early Medieval Sword Blade from Czermno/Cherven, Waffen-und Kostümkunde. Zeitschrift für Waffen-und Kleidenggeschichte, Bd. 48, Heft 2, 2006, 99-134 (współautor).
  • Two Late Mediewal Swords from Little Poland, Acta Archaeologica Carpathica XLI, 2006, 147-160 (współautor).
  • Illerup Ådal. Die Schwerter, 2006 (wspólautor).
  • Groty typu skandynawskiego z cmentarzyska kultury przeworskiej z Mokrej, stan. 8, woj. śląskie, (w:) Bałtowie i ich sąsiedzi. Marian Kaczyński in memoriam, Seminarium Bałtyjskie II (red. A. Bitner, G. Iwanowska), Warszawa 2009, 687-692.
  • Schwerter aus der jüngeren und spätrömischen Kaiserzeit sowie der Frühphase der Völkerwanderungszeit aus dem Gebiet des europäischen Barbaricums und des Römischen Kaiserreichs. Typologie, Chronologie, Identifizierung römischer Erzeugnisse. Recherches Archeologques. Nouvelle Serie 1, Kraków 2009, 587-598.
  • Chronologia cmentarzyska kultury przeworskiej z młodszego i późnego okresu rzymskiego oraz z wczesnej fazy wędrówek ludów w Mokrej na Śląsku, Wiadomości Archeologiczne t. LXI, Warszawa 2010, 137-149.
  • Die Buchstabenstempelabrücke auf römischen Schwertern, Archeologia, t. LIX 2008, 17-52 (współautor).
  • Szczerbiec (The Jagged Sword) – The Coronation Sword of the Kings of Poland, Gladius XXXI, 2011, 93-148 (współautor).
  • Nowe odkrycia rzymskich mieczy zdobionych inkrustowanymi przedstawieniami figuralnym i znakami symbolicznymi, (w:) Peregrinationes Archaeologicae in Asia et Europa. Joanni Chochorowski Dedicatae, Kraków 2012, 359-370.
  • The Roman sword from the Przeworsk culture cemetery at Jadowniki Mokre, Małopolskie prowince, (w:) Honoratissimum assensus genus est armis laudare. Studia dedykowane Profesorowi Piotrowi Kaczanowskiemu z okazji siedemdziesiątej rocznicy urodzin, (red. R. Madyda-Legutko, J. Rodzińska-Nowak), Kraków 2014, 33-46, (współautor).
  • Technology of Sword Blades from the La Tène Period to the Early Modern Age. The Case of What is Now  Poland, Archaeopress Archaeology, Oxford 2014 (współautor).

Ukończyła studia archeologiczne na UJ. Następnie podjęła pracę w Dziale Paleolitu i Mezolitu w Muzeum Archeologicznym w Krakowie. Od roku 1973 pracuje w Instytucie Archeologii w Zakładzie Epoki Kamienia.

Zainteresowania naukowe

Problemy związane z eksploatacją surowców kamiennych w paleolicie i neolicie, z górnopaleolitycznymi pracowniami krzemieniarskimi w okolicach Krakowa, analizą funkcji wyrobów kamiennych.

Brała udział w badaniach wykopaliskowych w kraju jak i zagranicą, min. w kraju na stanowiskach: Kraków-Zwierzyniec I, Kraków-ul. Spadzista, w Brzoskwini-Krzemionkach, Sromowcach Wyżnych w Pieninach, w Jaskini Dużej w Mącznej Skale w dolinie Kluczwody, oraz w Bułgarii w Jaskini Baczo Kiro, w Jaskini Temnata, w Niemczech w Gonnersdorf i w Jaskini Einhornhole, w Górnym Egipcie w Deir el Bahari i w Armant a także w Turcji i w Peru. Uczestniczyła we wszystkich ważniejszych programach badawczych podejmowanych przez Zakład oraz była współorganizatorem wielu konferencji.

Ukończyła studia z archeologii na UJ. Uczestniczyła w wielu projektach wykopaliskowych realizowanych w południowej Polsce, głównie na stanowiskach z epoki brązu, m.in. w wielosezonowych badaniach na cmentarzyskach kultury łużyckiej w Kietrzu, pow. głubczycki, i w Zbrojewsku, pow. kłobucki. Autorka lub współautorka szeregu artykułów, a także monografii dotyczącej szpil z III okresu epoki brązu na obszarze Polski.

Wybrane publikacje: [jako Renata Kisza] Chronologie der Nadeln in der Frühphase der Lausitzer Kultur, [w:] Studien zur Lausitzer Kultur (red. M. Gedl), Zeszyty Naukowe UJ 352, Prace Archeologiczne 18, Warszawa–Kraków 1974, s. 93-143; Die Nadeln in Polen II (Mittlere Bronzezeit), Prähistorische Bronzefunde, XIII, 9, München 1985; Próba ustalenia związku między typem popielnicy a wiekiem i płcią zmarłego w oparciu o materiał z wczesnołużyckiej części cmentarzyska w Kietrzu, [w:] Die Anfänge der Urnenfelderkulturen in Europa (red. M. Gedl), Archaeologia Interregionalis XIII, Warszawa 1991, s. 103-107.

Ukończyła studia z geografii, a następnie studia z archeologii na UJ. Uczestniczyła w wielu akcjach badań poszukiwawczych i wykopaliskowych; m.in. kierowała wykopaliskami na średniowiecznym gródku (stan. I) w Zbrojewsku, pow. kłobucki. Prowadziła też ćwiczenia z geografii i kartografii dla studentów I roku archeologii. Autorka lub współautorka kilkudziesięciu artykułów, w tym zwłaszcza sprawozdań z prac terenowych.

Wybrane publikacje: II sprawozdanie z badań wykopaliskowych na grodzisku w Jaworznie, Sprawozdania Archeologiczne 21, 1969, s. 81-84; Szkieletowy grób z okresu wędrówek ludów na stanowisku 1 w Kietrzu, pow. Głubczyce, Materiały Archeologiczne 13, 1972, s. 165-170; Erforschung der mittelalterlichen Wehranlagen im nördlichen Teil des schlesisch-kleinpolnischen Grenzgebietes, [w:] Studien zu südpolnischen Wehranlagen (red. M. Gedl), Zeszyty Naukowe UJ 424, Prace Archeologiczne 23, Kraków 1976, s. 97-103.  

Ukończyła studia z antropologii fizycznej, studiowała także archeologię na UJ. Brała udział w badaniach wykopaliskowych na wielu stanowiskach, m.in. na osadzie obronnej w Jędrychowicach, pow. głubczycki, oraz na cmentarzyskach kultury łużyckiej w Kietrzu, pow. głubczycki, w Zbrojewsku, pow. kłobucki, i w Lipniku, pow. przeworski. Autorka lub współautorka kilkudziesięciu publikacji, zwłaszcza antropologicznych opracowań szczątków ludzkich oraz prac o profilu paleodemograficznym, w tym monograficznego tomu dotyczącego cmentarzyska w Bachórzu-Chodorówce, pow. rzeszowski.

Wybrane publikacje: Cmentarzysko z epoki brązu w Bachórzu-Chodorówce. Analiza antropologiczna, Kraków 1995; [współautor: Marek Gedl] Badania nad zróżnicowaniem struktury demograficznej i stanu biologicznego populacji kultury łużyckiej, zamieszkałych w różnych warunkach środowiskowych, [w:] Wielkie cmentarzyska epoki brązu i wczesnej epoki żelaza (red. M. Gedl), Polska Akademia Nauk, Komitet Nauk Pra i Protohistorycznych, Prace, t. V, Warszawa 2002, s. 49-61; Analiza antropologiczna szczątków kostnych z cmentarzyska grupy tarnobrzeskiej w Lipniku, stanowisko 5, [w:] M. S. Przybyła, W. Blajer, Struktury osadnicze w epoce brązu i wczesnej epoce żelaza na obszarze podkarpackiej wysoczyzny lessowej między Wisłokiem i Sanem, Kraków 2008, s. 328-345.