Od roku 2017 realizowany jest projekt badawczy, pt. „Przemiany kulturowe w środowisku wyżyn lessowych. Osadnictwo, gospodarka i społeczeństwo od neolitu do średniowiecza na stanowisku nr 3 w Miechowie”. Jest to projekt finansowany przez Narodowe Centrum Nauki, w ramach konkursu OPUS 12 (nr 2016/23/B/HS3/00387). Kierownikiem projektu jest dr hab. Marek Nowak, prof. UJ.

Projekt badawczy ma na celu kompleksowe, interdyscyplinarne opracowanie stanowiska archeologicznego nr 3 w Miechowie, położonego w Polsce południowej, ok. 30 km na północ od Krakowa. Jest ono wyjątkowe z racji wielokulturowości i wielkich ilości ruchomych i nieruchomych zabytków archeologicznych, a także znacznej powierzchni przebadanej wykopaliskowo (ok. 3 ha). Procedury badawcze obejmowały także etap interpretacyjny, w którym wypracowano modelowe rekonstrukcje funkcjonowania przestrzennego społeczności prehistorycznych i wczesnohistorycznych, które wykorzystywały obszar stanowiska nr 3 w Miechowie.

W wyniku realizacji zaplanowanych badań stwierdzono, iż na stanowisku funkcjonowały osady społeczności neolitycznych, od ok. 5200 do ok. 2900 p.n.e. Wynikało to przede wszystkim z korzystnych dla gospodarki rolniczej warunków środowiskowych. Ich mieszkańcy wywodzili się z południowych, zakarpackich ugrupowań wczesnoneolitycznych. Obecne są także genetyczne ślady kontaktów z lokalnymi populacjami późnych łowców-zbieraczy. Osady neolityczne obejmowały przeważnie dość gęsto i równomiernie zabudowaną powierzchnię, o powierzchni 1-1,5 ha (osada centralna) i szereg pojedynczych zagród oddalonych od ww. właściwej osady. Osadnicy neolityczni aktywnie wpływali na stan środowiska obszaru stanowiska i jego najbliższego otoczenia, przekształcając je zgodnie ze swoimi potrzebami. Sytuacja ta ulegała eskalacji w późniejszych epokach, tzn. można mówić o postępującej antropizacji krajobrazu wraz z upływem czasu.

Ponowna intensyfikacja osadnictwa ludzkiego nastąpiła we wczesnej epoce brązu, ok. 1800/1700 p.n.e. Pojawiły się wtedy społeczności, wywodzące się prawdopodobnie ze wschodu. Z kolei u schyłku I tysiąclecia p.n.e. teren stanowiska został zasiedlony, co najmniej do VI w. p.n.e., przez społeczności tzw. kultury łużyckiej. Struktura przestrzeni miała wtedy charakter segmentarny, tzn. osada składała się z wyodrębnionych, autonomicznych grup gospodarstw lub pojedynczych gospodarstw. Co ciekawe, dieta społeczności epoki brązu była uboższa w mięso, natomiast pojawiło się w niej, oprócz pszenicy i jęczmienia, także proso.

Kolejne, systematyczne wykorzystywanie obszaru stanowiska miało miejsce od II w. p.n.e. do II w. n.e., tj. w okresie przedrzymskim i rzymskim. Osada, największa spośród wszystkich zidentyfikowanych na stanowisku, była wtedy zasiedlona najprawdopodobniej przez lokalną grupę plemienia Lugiów, pochodzenia celtyckiego i zapewne germańskiego. Także odznaczała się ona układem segmentarnym.

Najpóźniej, bo w XI-XIII w. funkcjonowała osada wczesnośredniowieczna. Była to najprawdopodobniej najstarsza osady miechowska, funkcjonującego jeszcze przed założeniem klasztoru bożogrobców, co miało miejsce po 1163 r.

Niezależnie od publikacji artykułów, prezentujących cząstkowe wyniki projektu, do końca 2023 r. ukaże się całościowa monografia, która będzie obejmować wszystkie rezultaty przeprowadzonych w ramach projektu badań. W chwili jej wydania drukiem stanowisko nr 3 w Miechowie stanie się jednym z najpełniej opublikowanych, wielokulturowych stanowisk osadowych w Polsce. Będzie to cenny punkt odniesienia dla badaczy zajmujących się epokami neolitu, brązu i żelaza, a także wczesnym średniowieczem. Uwaga ta odnosi się zarówno do źródeł materialnych i środowiskowych, jak i sfery syntetyczno-interpretacyjnej. Z racji jej opublikowania w języku angielskim, będzie ona dostępna także dla badaczy zagranicznych.